“Bektaşî şâirleri tarafından yazılmış ve Bektaşî tekkelerinde okunmak için, çeşitli makam ve usûllerde bestelenmiş manzumelere Nefes adı verilir.”
Hece vezniyle yazılmış şiirlerden seçilir.
Bu şiirlerde, açık, sade ve samimî bir üslûp göze çarpmaktadır. Bektaşî tekkelerinde okunan Nefesler, bilhassa bestelenmek için söylenmişlerdir.
Bunların içinde yalnız okunmak için yazılanlar da vardır ki, bunlara “Nutuk” adı verilir.
Nefesler, koro ve solo şeklinde icra edilirler.
Bu icra esnasında, mûsikîyle beraber sergilenen dinî rakslara “Semâh” adı verilir.
Semâh, yalnız erkekler ya da yalnız kadınlar tarafından icra edilebileceği gibi, karma olarak da icra edilebilir.
Nefes ile İlâhî arasında bazı farklılıklar vardır ve bu farklılıklar özetle şunlardır:
- Nefesler’de icra edilen mûsikî üslûbu İlâhîler’e nazaran daha basit olup, halk mûsikîsi’ne yakınlık arz eder.
- İlâhîler ne kadar mutasavvıfâne nağmelerle bestelenmişse, Nefesler de o kadar rindâne, yani geleneğe pek aldırmayan tarzda nağmelerle bestelenmişlerdir.
Nefesler’e ilâhî denilmemesinin sebebi, konularının büyük bir kısmının ilâhî olmamasıdır. Nefesler’in içinde ilâhî lisanıyla yazılmış olanları da hiç yok değildir.
Ancak büyük bir çoğunluğu açısından denilebilir ki, ”Nefesler, rindâne, kalenderâne, âşıkâne ve hatta – en hafif bir tâbirle – dinî kayıt ve şartlara karşı pek laubaliyâne bir lisanla yazılmış şiirlerdir.” - Bektaşî tarikatında, mûsikî eşliğinde okunan manzumelere Nefes, Bektaşîlik dışındaki tarikatlarda, mûsikî eşliğinde okunan manzumelere ise İlâhî denir.
- Nefesler’de; daha ziyade Hz. Ali’nin, ilâhîler’de ise, Hz. Muhammed’in medhiyesine yer verilir.
- Nefesler’de, ilâhîler’de görülmeyen Bektaşî Devr-î Revânı ve Bektaşî Raksânı gibi Bektaşîlere mahsus özel usûller mevcuttur. Dr. Yavuz Demirtaş – Kaynak: ktp.isam.org.tr