Hüseyin Suat Yalçın, 1867 yılında İstanbul’da dünyâya geldi. Babası Ali Rıza Bey, annesi ise Fatma Neyyire Hanım’dır.
Şair, öğrenimini sırasıyla Molla Gurânî Mahalle Mektebi, Balıkesir İptidâî Mektebi, Beyazıt Rüştiyesi, Drama Sancağı Rüştiyesi ve son olarak da Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye’de yaptı.
1886 yılında Mekteb-i Tıbbiye’den mezun olduktan sonra, Midilli Belediye Doktoru olarak 3 yıl çalıştı. Ardından İstanbul Üçüncü Belediye Doktorluğuna atandı.
1893 yılında tıp alanında uzmanlaşmak üzere Paris’e gitti.
1895 yılında İstanbul’a döndü, Kadıköy 10. Belediye Dairesi Doktorluğuna atandı. 1898 yılında Suriye Vilâyet-i Sıhhiye Müfettişliğinde görevlendirildi.
On yıl Şam’da kaldıktan sonra, 1908 yılında İstanbul’a döndü. Meclis-i Kebîr-i Sıhhî üyeliğine seçildi.
Kurtuluş Savaşı yıllarında, Ankara’ya gitti. Doktor olarak Anadolu’nun değişik yerlerinde görev yaptı. 1921 yılında Yunus Nadi ile birlikte Kalem dergisini çıkardı. Cumhuriyet’in ilanından sonra Deniz Yolları Vapurlarında doktorluk yaptı. 21 Mart 1942 tarihinda vefat etti.
Sanatı ve Şiirleri
Hüseyin Suat Yalçın, dönemin çoğu şairi gibi, başlangıçta Divan şiiri tarzında gazeller yazdı. Bu dönemde etkilendiği başlıca şairler, Nedim, Fuzulî ve hikemî şiirleriyle Nabî’dir. Kimi kaynaklarda ilk şiirinin 1885 yılında Tercümân-ı Hakîkat’te yayımlandığı belirtilmektedir.
Dolayısıyla, o da dönemin pek çok genç şairi gibi, şiire Muallim Naci halkasında başlamıştır. Bu halkaya girişinde komşuları şair Şeyh Vasfî’nin rolü vardır. Ancak Mekteb-i Tıbbiye’de Cenap ve onun kardeşi Ali Nusret tanıştıktan sonra Hâmit’in şiirlerinden haberdar olur.
1893 yılında gittiği Paris’te Batı şiirini tanır. Yurda döndükten sonra, 1890’lı yıllardan itibaren şiirlerini Mektep, Malûmât, Mütalâa gibi yenilikçi şairlerin yer aldığı dergilerde yayımlar. 1896 yılında Servet-i Fünûn dergisine geçerek Edebiyat-ı Cedîde topluluğuna katılır. Edebiyat-ı Cedîde’nin anlayışına uygun şiirlerini ilk kitabı olan Lâne-i Melâl (1910)’de toplamıştır.
Hüseyin Suat Yalçın, Edebiyat-ı Cedide yıllarında, genellikle aşk, tabiat ve ölüm gibi bireysel temaları işlemiştir. Aşk onun şiirlerinde, romantik olmaktan çok cinsel yönüyle öne çıkar. Lâne-i Melâl in “Pont-Aven” başlıklı bölümündeki “Senden Sonra”, “Mest ü Müstağrak”, “Ah Ey Hâb-ı Lâtîf” bu türden aşk şiirleridir.
Şair, tabiat şiirlerinde ise, genellikle Edebiyat-ı Cedîde’nin tarzını sürdürür. Şiirlerinde hayalî bir tabiat tasvir eder. Bunlarda amaç, salt tabiatı tasvir değil, tabiat aracılığı ile kendi duygu ve düşüncelerini dile getirmektir. O da şiirlerinin çoğunda Cenap Şehabettin gibi, gece ve akşam manzaralarını tasvir eder. “Leyl-i Şitâ”, “Şeydâ-yı Melâl”, “Hilâl-i Nev” bu tür şiirlerindendir.
Söz konusu şiirlerden “Leyl-i Şitâ”, Cenap’ın “Yakazât-ı Leyliyye”sinden izler taşır. Bu şiirde kış gecesinin şairde uyandırdığı duygular dile getirilmiştir. Hüseyin Suat Yalçın, bazı tabiat şiirlerinde ise bahar mevsimini ele alır. Örneğin, “Şûhî-i Nevbahâr”, “Şükûfe-i Nevbahâr” adlı şiirlerinde ilkbahar mevsimi tasvir edilmektedir.
Şair, bazı şiirlerinde de, diğer Edebiyat-ı Cedide şairleri gibi sevgiliyle birlikte tabiata kaçma, tabiatta tüm keder ve ıstırapları unutma temini işler. Örneğin “Kelebekler, Margeritler” şiirinde bu tabiata kaçma, tabiatta sevgiliyle beraber her şeyden uzakta sonsuza dek yaşama arzusu dile getirilir.
Şairin bu dönemde yazdığı şiirlerde işlediği bir başka önemli tema ölümdür. Bu şiirlerin çoğunu, Hüseyin Suat Yalçın ilk eşi Saide Hanım’ın genç yaşta ölmesi üzerine yazmıştır. Bu bakımdan, söz konusu şiirlerde ölen bir yakının ardından duyulan ferdî ıstıraplar dile getirilmiştir. “Rûh-i Pâkine”, “Tedfin”, “Şiir Yazarken”, “Makberi Dildâr” ve “Hayât-ı Mecrûh” ölüm temalı şiirlerindendir.
Söz konusu şiirlerin tümünde derin bir ıstırap ve melâl vardır. Bu nedenle Hüseyin Suat Yalçın, bir melâl şairi olarak tanınır. Şairin ilk kitabına Lâne-i Melâl adını vermesi de bu bakımdan anlamlıdır. Nitekim şiirlerinde sık sık, “ağlamak, muğber, hüzün, girye, gam, mecrûh, hicran, yeis, melûl, zâr, enîn” gibi hep melâle ilişkin sözcükleri kullanması da, bu melankolik atmosfere işaret eder.
Kuşkusuz bu duygu, Edebiyat-ı Cedîde şiirinin ortak özelliklerindendir. Bütün bu bilgiler Hüseyin Suat Yalçın’ın, Edebiyat-ı Cedide döneminde, diğer Edebiyat-ı Cedîde şairleri gibi, aşk, tabiat ve ölüm gibi bireysel temaları işlediğini, şiirlerinde hüzün ve melâl duygusunun ağır bastığını, şekil ve dil itibariyle kuşağının anlayışını sürdürdüğünü, Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla dolu ağır, süslü bir dil kullandığını göstermektedir.
İkinci Meşrûtiyet (I908)’ten sonra Hüseyin Suat Yalçın da, döneminin pek çok şairi gibi, İkinci Meşrûtiyet’in ilanını izleyen yıllarda meydana gelen Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünyâ Savaşları ve Kurtuluş Savaşı gibi tarihsel ve toplumsal olayların etkisiyle bireyci sanat anlayışını bırakıp, dönemin toplumsal ve tarihsel olaylarını konu edinen eserler vermeye başlar.
Ondaki asıl değişme, 1908 yılından sonra ağırlıklı olarak mizaha yönelmesidir. Şair, 1908 yılından sonra yazı ve şiirlerini genellikle “Gâve-i Zâlim” takma adıyla Mehâsin, Ümmet, Şair Mecmuası, Âşiyân, Kalem, Servet-i Fünûn, Yeni Kalem Dergisi ve Cumhuriyet gazetesinde yayımlamış ve şiirlerinin bir kısmını 1923 yılında basılan Gâve Destanı‘nda toplamıştır.
Hüseyin Suat Yalçın’ın 1908 yılı sonrasında kaleme aldıklarında, Edebiyat-ı Cedide dönemindeki ağır ve süslü dile karşılık, daha sade bir dil kullandığı ve az da olsa hece vezniyle şiirler yazdığı görülür. Şairin şiir dışında, bazıları çeşitli kitap ve antolojilerde, bazıları da dergi sayfalarında kalmış, Şehbâl yahut İstibdâdın Sonu, Hülle, Devâ-yı Aşk, Yamalar, Harman Sonu gibi pek çok tiyatro eseri vardır.
Bu sayfadaki bilgileri paylaşan sayın Bülent Ütin‘e teşekkürlerimle. Sâlih Bora