Tâhir makâmı özellikleri
Tâhir makâmı, Nevâ makâmı dizisinin inici şeklidir.
- Durağı: Dügâh perdesidir.
- Seyri: İnicidir.
- Dizisi: Yerinde Uşşak dörtlüsüne, Nevâ’da Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir. İnici bir makam olduğu için, birinci mertebede güçlü Muhayyer perdesidir. Yarım karar bu perdede yapılır. Bu tiz bölgede bir seyir alanı meydana getirmek için ana dizinin durağı üzerindeki Uşşak dörtlüsü tiz durak Muhayyer üzerine simetrik olarak aynen göçürülmüştür.
- Güçlüsü: İnici bir makam olduğu için, birinci mertebede güçlü tiz durak, Muhayyer perdesidir. İkinci mertebede güçlü ise, ana dizinin güçlüsü olan Nevâ perdesidir.
- Asma Karar Perdeleri: Tâhir makâmı ana dizisinde, Nevâ perdesi üzerinde Rast çeşnisi vardır. Fakat bâzen inici nağmelerde iniş câzibesiyle Eviç perdesi yerine Acem perdesi kullanılabilir. O zaman, Nevâ perdesi üzerinde Bûselik, Çargâh perdesi üzerinde de Çargâh çeşnileri meydana gelir ki, bu perdelerde adı geçen çeşnilerle asma kararlar yapılabilir. Eviç perdesinde de Segâh’lı asma karar yapılabilir.
- Nevâ perdesinde Rast çeşnisinin bir tanini üstünde, yâni Hüseyni perdesinde Uşşak çeşnisi bulunursa da, Hüseyni perdesinde pek asma karar yapmaz. Halbuki Muhayyer makâmı çok zaman ikinci mertebe güçlüsü Hüseyni’den Nevâ perdesine inip, Nevâ’da Rast’lı asma karar yapar.
- Donanımı: Nevâ makâmı gibi, si için koma bemolü, fa için bakiye diyezi donanıma yazılır.
- Yeden’i: 2.çizgideki sol Rast perdesidir.
- Genişlemesi: Tahir makâmının Tiz Durağı olan Muhayyer perdesi, aynı zamanda Güçlü vazifesini de görür. Dizi Muhayyer üzerinde Bûselik’li olarak genişler.
Makâmın seyri
Tiz durak Muhayyer perdesi civârından seyre başlanır. Muhayyer ve Neva perdelerinde kalışlar gösterilerek dizinin diğer seslerinde dolaşılır. Uşşak dörtlüsünün sesleri kullanılarak, Dügâh perdesinde karar verilir. Kaynak: eksd.org.tr