Türk sanat müziği bestekârlarımızdan Suyolcuzâde Sâlih Efendi; hayâtı, besteleri, sitemde bulunan şarkılarının bütün bilgileri, sözleri, notaları ve video yorumları.
Hayâtı
Hayâtı hakkındaki bilgimiz çok sınırlı olan, Suyolcuzâde Sâlih Efendi’nin, 1806 yılında İstanbul’da dünyâya geldiği tahmin ediliyor.
Hammâmîzâde İsmail Dede Efendi‘nin, çıraklarındandır.
Sesinin çok güzel olduğu, iyi ilâhi okuduğu, Saray’da yapılan bir müzik toplantısında dikkat çekerek, 1818 yılında, Enderun’a alındığı anlaşılıyor.
Endurun’a alınan Suyolcuzâde Sâlih Efendi, kısa sürede iyi bir hânende olduğunu ispatlayarak, 1825 yılında musahipliğe, sonra saray müezzinliğine getirildi. Bir süre sonra, Sultan II. Mahmud’un ünlü musahibi Halet Efendi’ye müezzinlik etti.
İki yıl kadar, yemeni basmacılığı ile uğraştıktan sonra, 1839 yılında, Kılıçali Paşa Câmii’ne nakloldu ve kaymakamlık yaptı. Devlet hizmetine girişi, bu yıllarda başlar.
Uzun yıllar, Beşiktaş’ın Akçeşme semtinde, Akaretler’deki mescidin yakınında bir ev alarak oturmuş ve memuriyetten erken ayrılmıştır.
1862 yılında, akciğer vereminden ölmüş ve Maçka’da, Silahhane civarındaki Şeyh Mezarlığı’na defnedilmiştir. Mezarı, mezarlığın Valide Çeşmesi’ne giden caddeye bakan duvarın dibindeydi.
Kitabesinde “Ser Musahib-i Hazret-i Şehr-i yari Suyolcu-zade Salih Efendi’nin ruhu için el-Fâtiha” yazılı olan bu mezar, 1958 yılında, caddenin genişletilmesi sırasında, İstanbul Sular İdaresi’nce boru döşenirken, mezartaşı yok olmuştur.
Söylendiğine göre, Mevleviyye tarikatına mensub, titiz tabiatlı, kısa boylu, kır sakallı, sözü sohbeti yerinde, zarif bir kimseymiş.
Ölümü üzerine söylenmiş olan, şu beyti ünlüdür:
“Ne zaman eylese taksim Suyolcu Salih
Su-be-su akıtır lüle misali çeşmim”
Çağının ünlü bir hanendesi ve müzik ustası olan Salih Efendi’nin bestelerinde, geleneksel bestekarlık ilkelerine bağlılık, duygu zenginliği, teknik mükemmellik göze çarpar.
Beyâtî arabân makâmında bestelediği, “N’eyleyeyim n’icedeyim olamam bir an” ile şevk-efzâ makâmında bestelediği, “Hemdemim olsun Şehinşaha Safalarla tarab” şarkıları en ünlülerindendir.
İki beste ile muhtelif makam ve usullerde on sekiz şarkısı biliniyor.
Çok ilâhi bildiğini ve bunları kusursuz bir uslubla okuduğunu şu cümlelerden öğreniyoruz.
Sarayda yapılan bir toplantıda, orada bulunan ilâhihanların “cümlesine rüçhan-ı zahir ve ilahi okumağa mahir olan çavuşlardan Suyolcuzâde Sâlih Efendi, (Tahtgah etdi vücudum şehrini sultanı-ı aşk) nutk-i pakini tertemiz okudu…” deniyor.
Kaynak: eksd.org.tr