Azerbaycan’lı besteci Üzeyir Hacıbeyov, 1875 yılında dünyaya geldi. Küçük yaşlarında müziğe ilgi duymaya başladı. Gori Öğretmen Lisesi’ne devam ederken, keman ve teori dersleri aldı. Daha sonra müzik eğitimini, Moskova ve St. Petersburg’ta sürdürdü.
1907 yılında, Fuzûlî’nin Leyla ile Mecnun adlı şiirini, opera olarak besteledi. Daha sonra; Şeyh Sinan (1909), Rüstem ile Zöhreb (1910), Şah Abbas ve Hurşid Banu (1912), Kerem ile Aslı (1912), Harun ve Leyla (1915) adlı operalarını ve Karı ile koca, O olmazsa bu olsun (1910, 1911) – (Meşhedi İbad) ve Arşın mal alan adlı müzikli komedileri besteledi.
Arşın Mal Alan müzikli komedisi birçok dile çevrildi ve eser büyük ün kazandı. Hacıbeyov, 1922 yılında Azerbaycan Konservatuarı’nı kurdu. Aynı okulda, öğretim üyeliği ve rektörlük yaptı. Eserlerinde, Azeri halk müziğini çağdaş bir şekilde yorumlayarak kullanan Hacıbeyov, aynı zamanda bir yazar ve şairdir. Eserlerinin metinlerini kendi yazmıştır.
Üzeyir Hacıbeyov’un Azeri halk müziğinin esasları ile ilgili eserleri, okullarda ders kitapları olarak okutulmaktadır. Üzeyir Hacıbeyov, 1937 yılında Köroğlu operasını besteledi. Bu eser, Arşın Mal Alan müzikli komedisi ile birlikte, SSCB döneminde Devlet Mükafatına lâyık görüldü.
Üzeyir Hacıbeyov, Azerbaycan Besteciler Kurumu Başkanlığı yaptı ve Sovyetler Birliği Yüksek Prezidium üyeliğine de getirildi. 1948 yılında yaşama vedâ eden besteci Hacıbeyov’un eserleri arasında, Azerbaycan Milli Marşı da bulunmaktadır.
Çırpınırdı Karadeniz Sözleri, 15 Kasım 1914 tarihinde Osmanlının 1. Cihan savaşına iştirakini büyük bir heyecanla izleyen, Azerbaycan‘ın milli şairi Ahmet Cevat tarafından yazılmıştır. 1918 yılının başlarında, ünlü Azerbeycan bestecisi ve fikir adamı Üzeyir Hacıbeyov tarafından, Nuri Paşa komutasındaki Türk Ordu’sunun Azerbaycan Türklerini soykırımdan kurtarmak amacıyla, Azerbaycan’a gönderilmesi nedeniyle bestelenmiştir.
Eser, şiir şeklinde ilk kez 1919 yılında, Ahmet Cevat‘ın ikinci şiir kitabı Dalga’da çıkmıştır. Şiirin el yazmasını, Ahmet Cevat Bolşevikler tarafından hapse atıldığı zaman, şairin birçok diğer eserlerin el yazmaları ile birlikte el konulduğu ve yakıldığı tahmin edilmektedir. Eserin Üzeyir beyin el yazısıyla yazılmış notası da bulunmamaktadır.
Çırpınırdı Karadeniz’in notasının, 1918 yılında bestecinin evi, Ermeniler tarafından yakıldığı zaman veya Azerbaycan halk cumhuriyeti kurulduktan sonra, Hacıbeyov İran’a zorunlu muhaciret ettiği dönemde kaybolduğu düşünülmektedir.
Hacıbeyov anıtı
Anıtın bulunduğu meydanın eni 23 metre, uzunluğu ise 61 metredir. Sumgait şehrinin baş ressamı Vakıf Nezirov’un imzasının bulunduğu Üzeyir Hacıbeyov’un heykelin, yüksekliği 12 metre, taban boyu 7,5 x 7,5 metrelik siyah granitle kaplanmıştır. Heykel etrafında Azerbaycan milli musiki aletlerinin tasviri de yapılmıştır.
