Aksak usûlü dokuz zamanlıdır. Bir Sofyan ve bir Türk Aksağından meydana gelir. 9/8 ve 9/4 lük değerlerde vurulur.
9/4 Vuruluşu:
9/8 Vuruluşu:
Yürük aksak usûlü
Dokuz zamanlı aksak usulünün en yürük mertebesidir. Türk mûsikisi usûl sisteminde küçük usûl sınıfına giren usûlün; 9/4’lük mertebesine ağır aksak, 9/8’lik mertebesine aksak, 9/16’lık mertebesine de yürük aksak usûlü adı verilir.
Ancak uygulamada bu usûldeki eserlerin başına 9/16 yazılması tercih edilmemiştir. Bunun yerine yine 9/8 yazılır ve portede usûl rakamının üzerine “yürük” veya “yürük aksak” ibaresi konularak, usûlün gidişi belli edilir.
Bu usûl, aksak usulünde olduğu gibi, kendi formunda dört zamanlı sofyan usûlü ile yine kendi formunda beş zamanlı bir Türk aksağı usûlnün (bir dört zamanla bir beş zamanın) birbirine eklenmesinden meydana gelmiştir.
Görüldüğü gibi yürük aksak usûlünün yapı bakımından ağır aksak ve aksak usûlünden hiçbir farkı yoktur. Bu sebeple bazı müellifler yürük aksak adlı ayrı bir usûlün bulunduğunu kabul etmemişlerdir. Ancak, usulün çok yürük oluşu bu usûldeki eserlerin icrası sırasında usûl ile takibini yani, vuruluşunu güçleştirir.
Ayrıca yine bu usûldeki sözlü eserlerin güfte taksimi de (prozodi) diğer aksak usûllerden farklıdır. Dolayısıyla Rauf Yektâ Bey, yürük aksak usûlünü çifte sofyan diye adlandırmış ve şemasını da şu şekilde kaydetmiştir:
Bu usûl, şöyle de vurulabilir:
Yürük aksak usûlü küçük formlarda, daha çok şarkı, türkü ve hareketli oyun havalarıyla saz eserlerinde kullanılmıştır. Kaynak: islamansiklopedisi.org.tr
Turan Mamay, usûlün vuruluşunu gösteriyor:
