Türk câmi müziği formlarından, Mi’râciyye formu hakkında.
Mi’râciyye Formu
Câmi müziği formlarından olan Mi’râciyye formu, “Hz. Peygamber’in mi’rac mucizesini tasvir eden manzum şiirlerin bestelenmesinden meydana gelmiş müzik eserinin adıdır.
Bugün elimizde bulunan yegâne Mi’râciyye, “Kutbu’n- Nâyî” ünvânıyla tanınmış Osman Dede (ö.1730)’ye âit alanıdır.
Osman Dede, çağdaşı ve yakın dostu olan Şeyh Mehmed Nasûhî Efendi (ö.1727)’nin Mesnevî tarzında yazmış olduğu Mi’râciyye’sini, Segah, Müstear, Dügah, Neva, Saba ve Hüseyni makamlarında, 6 bölüm (hâne) halinde bestelemiş, hâne aralarını da Tevşîhler ile süslemeyi uygun görmüştür.
Bu Tevşîhler’in güftesi de Mehmed Nasûhî Efendi’ye aittir.
Haneler, usûlsüz ve solo, Tevşîhler ise, usûllü ve koro halinde icrâ edilirdi.
Ne yazık ki bu nâdide eserin, Nevâ hânesiyle Tevşîh’i günümüze ulaşamamıştır. Türk müziği’nin, bu en uzun (yaklâşık 2,5 saat) ve sanatlı eseri, her yıl Receb’in 27. (Mi’râc) gecesinden ramazan başına kadar, vakıf tahsisatlı selâtîn câmileriyle bazı dergâhlarda okunurdu.
Birçok makam ve usûl geçkilerinin yer aldığı bu eser, yaklâşık olarak 40 sayfalık bir notayı içermektedir.
Dr. Yavuz Demirtaş
Kaynak: ktp.isam.org.tr