Mısırlı İbrahim Efendi, hayatı ve besteleri

Mısırlı İbrâhim Efendi, 1879 yılında Halep’ te dünyâya gelmiş ve asıl adı Avram Levi’ dir. Suriye asıllı Arap Yahudi’si olup, Kahire, Şam, Halep ve daha sonraları İstanbul’da musiki alanında ün yapmıştır.

Babası Ovadia Halep’li bir tüccardı ve uzun yıllar Kahire’de yaşamış olması nedeniyle, Mısırlı sıfatıyla anılmıştır.

Yaşamının büyük bölümünü İstanbul’da geçiren Mısırlı İbrâhim Efendi, 1948 yılında İstanbul’da vefat etmiş ve İstanbul Arnavutköy Aşkenaz Musevi mezarlığına defnedilmiştir.

İbrâhim Efendi küçük yaşta ud çalmaya başlamış, sazını ilerletmek için Kahire, Şam, Halep gibi büyük kentlerde çalışmış ve daha sonra İstanbul’a yerleşmiştir. Türk müziğini Hacı Kirami Efendi, Hoca Ziya Bey ve İsmail Hakkı Bey‘den öğrenmiştir.

Hem hanende, hem sazende olan Mısırlı İbrâhim Efendi, çok güzel ud çalarmış. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış son büyük udi olarak bilinmektedir. Plaklar doldurmuş ve sesi de çok güzelmiş.

Udu ile plaklarda Hüseyni ve Mahur taksimlerinden örnekler vermiş ve Acemaşiran Makamı‘ndan bir saz semaisi yapmıştır. İkinci kez açılan “Mehterhane”de hocalık yapmış olan Mısırlı İbrâhim Efendi’nin, sinagoglarda seslendirilmek üzere bestelenmiş dini eserleri de vardır. Beş yüzün üzerinde bestesi olduğu öne sürülmekle birlikte, bunlardan sadece 56’sının kendisine ait olduğu kanıtlanabilmiştir.

Eserleri günümüzde de çok kulanılınır. Özellikle, sözlerini Ahmet Refik Bey’in yazdığı Uşşak makâmındaki “Yalnız bırakıp gitme bu akşam yine erken” ve Hicâz makâmındaki “Solsan da sararsan yine gül pembe dehensin” ve “Sırma saçlı yarimin can bahş ederken şivesi“, ayrıca sözleri Leyla Saz‘a ait olan “Seni sevdâ çiçeğim” şarkıları, zamanın güçlü sesleri olan Vedia Rıza Hanım, Hamiyet Yüceses ve Müşerref Hanım gibi sanatkârlar tarafından taş plağa okunmuş, ölümünden sonra da birçok sanatçının albümlerini süslemiştir.

Ayrıca “Solsan da sararsan” ve ” Seni sevdâ çiçeğim” şarkıları, kendi sesinden Kültür ve Turizm Bakanlığı kayıtlarında bulunmaktadır.