Rızâ Tevfik Bölükbaşı’nın hayâtı ve Klâsik Türk müziği eserlerine güfte olan şiirleri ile ilgili eserlerin; bütün bilgileri, sözleri, notası ve video yorumları.
İçindekiler
Hayâtı
Rızâ Tevfik Bölükbaşı, 1869 yılında, Edirne’ye bağlı, Cesir (Mustafapaşa)’da dünyâya geldi. Babası, Mülkiye kaymakamlarından, Hoca Mehmet Tevfik, annesi, Kafkas muhacirlerinden, Münire Hanım idi.
İlk tahsilini, İstanbul’da bir Musevî okulunda yaptı. Rüştiye’yı, Gelibolu’da okudu. Mülkiye Mektebı’nde öğrenci iken, bâzı olaylara karıştığı için, okuldan çıkarıldı (1890). Sonra Tıbbiye’ye girdi ve 1899 yılında mezun oldu.
1908 yılına kadar, Karantina idaresi’nde doktorluk yaptı.
Maarif Nazırlığı (1918) ve Şûrayı Devlet Reisliği (1919) yaptı.
Sevr Antlaşması’nı imzalayan hey’etin içinde yer aldı. Bu yüzden, Yüzellilikler listesine alındı ve yurt dışına sürüldü (1922). Sürgün hayâtını, Ürdün’de geçirdi. 1943 yılında çıkan, af kanunundan istifâde ile yurda döndü.
31 Aralık 1949 tarihinde, felç tedavisi için yattığı, İstanbul Gureba Hastanesi’nde, zatürreden vefât etmiştir. Mezarı, Zincirlikuyu Asri Mezarlığı’nda bulunmaktadır.
XX. asır şâirlerindendir. Feylesof diye de tanınır. Batı felsefesinin, Türkiye’de tanınmasında çalışmaları olduğu ve Darülfünun’da, felsefe dersleri verdiği için bu ünvânı almıştır. Şâir olarak, hiçbir edebî topluluğa dâhil olmamıştır.
Halk şiiri tarzında yazdığı manzumeleri ile tanınmıştır. Koşmaları, nefesleri ve dîvanları, saz ve tekke şiirinin kaynağından beslenmiştir. Bu şiirler sâyesinde, hece vezni canlanmış, yaygınlaşmış, halk şiirimizin, aydınlar arasında da sevilmesi mümkün olmuştur.
Şâirliği
Türk şiirinde, hece vezninin yaygınlaşmasına katkıda bulunan şâirlerimizden biridir. 1914 yılından sonra yetişen Beş Hececiler’i de, etkilemiştir. Şiirlerinde halk şâirlerinin diline yakın bir dil kullanmıştır. Hece veznini ısrarla savunsa da, aruz ve heceyi birlikte kullanmış, en çok koşma nâzım şeklinde şiirler yazmıştır.
Çocukluğundan beri başına gelenler ve özellikle gurbette geçen yıllarının izleri şiirlerine; bezginlik, hüzün ve kötümserlik halinde hissedilir. İçli şiirler yazan Rızâ Tevfik Bölükbaşı, didaktik (öğretici) şiiri, hiçbir zaman benimsememiştir.
Eserleri
Rızâ Tevfik Bölükbaşı, bütün şiirlerini, tek kitabı olan, Serab-ı Ömrüm adlı kitabında bir araya getirmiştir. Bu kitap, 1934 yılında, Lefkoşa’da basıldı.
Halk edebiyatının tanıtılması ile ilgili çalışmalar da yapan Rızâ Tevfik Bölükbaşı’nın, Hayyam çevirileri, Tevfik Fikret hakkında incelemesi ve “Yarım Kalmış Felsefe Dersleri” adlı yapıtları vardır.
Bazı anılarını, “Biraz da Ben Konuşayım” adıyla kaleme almıştır.