Türk halk müziği ses sanatçılarımızdan Seldâ Bağcan’ın; hayâtı, sitemde bulunan seslendirdiği eserlerin ayrıntılı bilgileri, sözleri, notaları ve video yorumları.
Hayâtı
1948 yılında, aslen Makedonyalı Türk göçmen bir âilenin çocuğu olarak, Muğla’da dünyâ gelen Seldâ Bağcan, babasının tâyini nedeniyle, küçük yaşta Van’a yerleşmiş ve 10 yaşına kadar orada yaşamıştır.
Türk halk müziğinin ve protest müziğin önde gelen isimlerinden biri olan Seldâ Bağcan, müzik yaşamına, 1971 yılında, Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi Fizik Mühendisliği öğrencisiyken başlamış, çıkardığı ilk iki 45’lik plak, bir milyon dolayında satılınca, meslek olarak müziği seçmeye karar vermiştir.
Türkiye’de ve başta Almanya olmak üzere, dış ülkelerde çok sayıda konser vermiş ve 1972 yılında, Bulgaristan’da gerçekleştirilen, Altın Orfe Festivali’nde, Türkiye’yi temsil etmiştir.
Özellikle sol partilerin ve kuruluşların düzenlediği etkinliklerde konserler vermiş ve 1980 askeri darbesinin ardından, üretimi sınırlanan sanatçı, büyük sıkıntılar çekmiş, hatta 24 Nisan 1984 tarihinde, tutuklanarak, hapse atılmıştır.
1987 yılına kadar, pasaport verilmediği için, yurtdışı konserlerine ara vermek zorunda kalmış, 1986 yılında, yurt dışına çıkamamasına karşın, Peter Gabriel tarafından desteklenen, Womad Vakfı’nca düzenlenen, Dünyâ Dans ve Müzik Festivali plağında, bir şarkısıyla yer almıştır.
Aynı vakfın girişimleri sâyesinde 1987 yılında, yeniden pasaport alabilen sanatçı,
- 13 Hazîran 1987 tarihinde, Rotterdam Sanat Festivali’ne,
- 19 Hazîran 1987 tarihinde, Womad ve Glastonbury Festivali’ne,
- 20 Hazîran 1987 tarihinde, Jubilee Gardens Festivali’ne (Londra),
- 25 Hazîran 1987 tarihinde, Earls Court Festivali’ne (Londra) ve
- 26 Hazîran 1987 tarihinde, Capital Radio Festivali’ne katılarak bir dizi konser vermiştir.
- 1988 yılında da, dört ay süreyle, Batı Avrupa’da konserler gerçekleştirmiş, 1989 yılında ve 1990 yılında da, tüm Türkiye’yi dolaşarak, halka açık ücretsiz konserler vermiştir.
- 1990 yılında, Hollanda’da, Rasa Organization (Interkultureel Centrum)’un, çağrılısı olarak; Utrecht, Nijmegen, Tilburg kentlerinde, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nde; Prizren ve Priştine kentlerinde, konserler gerçekleştirmiştir.
Yine aynı yıl, dört kez İsrail’e giden sanatçı, Acco Festivali’nde Khanel Umdan adlı, Osmanlı kalesinde ve Ehal Hatarbut konser salonunda, iki konser ve iki televizyon programı gerçekleştirmiş, Danimarka’nın, Århus kentinde, Esintiler adlı festivalde şarkılar söylemiştir.
1992 yılında çıkan, Ziller ve İpler albümündeki, sözü Aysel Gürel’e âit olan şarkısı, Ziller ve İpler ile, büyük başarı sağlamıştır. Yine aynı yılda yapılan, “Kurşun Adres Sormaz” adlı filmin müzikleri de, Seldâ Bağcan’a aittir.
“Canımı yakanlar baktı dumana” türküsünü, Sivas katliamı’nda yaşamını yitirenlere ithaf etmiştir.
Selda Bağcan, 2000 yılında, konser vermek üzere Antakya’ya giderken, trafik kazası geçirerek, ağır yaralanmış ve uzun süre tedâvi görmüştür. Bedeninin birçok yerinde, kırıklar oluşan Seldâ Bağcan, uzun süre, çelik iskelet yardımıyla yürümek zorunda kalmıştır.
2010 yılı Grammy Ödülleri’ne, en iyi rap albümü ve en iyi rap performansı dallarında aday gösterilen, Brooklynli hip-hop sanatçısı, Mos Def, son albümü The Ecstatic’te yer alan, “Supermagic” adlı parçada, “İnce ince bir kar yağar” türküsünü kullandı.
Seldâ Bağcan’ın, 1976 yılında piyasaya sürdüğü, Türküola albümünde yer alan, Âşık Mahzuni Şerif‘in, “İnce ince bir kar yağar” türküsü, Electronic Arts adlı oyun şirketinin piyasaya sürdüğü, Skate 2 oyununda da, Mos Def uyarlamasıyla yer aldı.
Gerçek adı, Dante Terrell Smith-Bey olan, Amerikalı aktör ve müzisyenin, albümünde bu türküyü kullanması, albüm kritiklerinde, Bağcan’dan bahsedilmesine, birçok müzik dergisinde, Seldâ Bağcan adının geçmesine yol açmıştır.
İspanyol müzik araştırmacısı, Vicente Fabuel’in, Seldâ Bağcan hakkındaki yorumu ise şöyledir:
“Türk vokâlisti Seldâ, doğu kültüründen çıkmış sayılı efsanevi kadın seslerden biridir. O büyük çöllerin ortasında, az bulunur vahalar gibidir. Bir insan, nasıl bu kadar; çevik, bu kadar derin, bu kadar yaratıcı ve bu kadar hissederek şarkı söyleyebilir?”
Times dergisinin, “Dünyâ Müziğinde Yaşayan Efsane ve Tarihi Kadın Şarkıcılar” listesinde, Seldâ Bağcan da yer almaktadır.
30 Mayıs 2015 tarihinde, İstanbul Sarıyer’de, Ekşi Fest ile ve 2015 yılında, İsrailli müzik grubu, Boom Pam ile birlikte sahne alan Seldâ Bağcan, uzun süre ayakta alkışlanmış, Yüzüklerin Efendisi’nin, Frodo’su, Elijah Wood, usta sanatçıya olan hayranlığını dile getirerek, ilk kez sahnede yan yana gelmişlerdir.
Klâsik eserlerin yer aldığı, “40 Yılın 40 Şarkısı” albümü, büyük ilgi gören Seldâ Bağcan, 3 Hazîran Cuma akşamı, İspanya’nın Barselona şehrinde düzenlenen, Primavera Sound 2016 festivalinde, sahne almıştır.
Protest müzik diye adlandırılan türde, şarkılar besteleyip yorumlarken, aynı zamanda, bilinen halk müziklerini de, değişik biçimde yorumlamakla ün kazanan Seldâ Bağcan, İstanbul’da oturmakta olup, sâhibi olduğu plak şirketini yönetmektedir.
Kaynak: tr.wikipedia.org
