Türk sanat müziği formlarından, semâî formu ve çeşitleri hakkında.
Semâî Formu
Türk mûsıkîsinde, beste formundan sonra gelen, değişik bir beste tarzıdır. İki tür semâî vardır.
Ağır semâîler
Beste formundan hemen sonra, fasıllardaki sıraya göre yer alırlar. Adından da anlaşıldığı gibi, yapısı ağır ve etkili bir formdur. Küçük usûllerle ölçülmüşlerdir.
Ağır semâîlerde kullanılan usûller; 10 / 4 lük ağır aksak semâî, 10 / 8 lik aksak semâî ve 6 / 2 lik ağır sengin semâî‘dir.
Ağır semâîler, yapı itibariyle beste formunu andırırlar. Hane, terennüm gibi bölümler, bestede olduğu gibi, semâîlerde de bulunur. Ancak, küçük usûllerle ölçülmüşlerdir.
Küçük usûllerle yapılmalarından dolayı, ağır semaîler dâimâ, bestelerden sonra ikinci sırayı alırlar. Fasıldaki sıraya göre (peşrev, beste) formlarından sonra sıralanan, ağır semâîden sonra, şarkı formu gelir. Fasıl icrâsında, şarkılardan sonra, tekrar semâî formuna dönülür. Ancak bu sıradaki semaîler, ağır semâî adını taşımazlar. Bu tür semâîlere, yürük semâî adı verilir.
Yürük semâîler
Yürük semâî adı verilen usûlle ölçülmüşlerdir. Genellikle 6 / 4 lük, bâzen de 6 / 8 lik ölçü ile belirtilir. Yürük semâîlerin yapıları, ağır semâîlere göre daha hareketli ve canlıdır. Hane ve terennümler, ağır semaîlerde olduğu gibidir.
Yürük semâî icrâsından sonra, saz semâîsi icrâ edilir. Bu şekilde fasıl tamamlanmış olur. Türk mûsıkisinde; peşrev, kâr, beste, ağır semâî, şarkı, yürük semâî ve saz semâîsi‘nden meydana gelen fasıllara, takım adı verilir. Türk musıkisinde bir makâmın kabul edilebilmesi için, bu şekilde bir takım oluşması şarttır.