Semâî formu, Türk mûsıkîsinde beste formundan sonra gelen değişik bir beste tarzıdır. İki tür semaî vardır.
1- Ağır Semaî
2- Yürük Semaî
Ağır Semaîler, beste formundan hemen sonra fasıllardaki sıraya göre yer alırlar. Adından da anlaşıldığı gibi yapısı ağır, etkili bir formdur. Küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Ağır semaîlerde kullanılan usûller; 10 / 4 lük ağır aksak semaî, 10 / 8 lik aksak semaî ve 6 / 2 lik ağır sengin semaî‘dir.
Ağır semaîler, yapı itibariyle beste formunu andırırlar. Hane, terennüm gibi bölümler bestede olduğu gibi semaîlerde de bulunur. Ancak küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Küçük usûllerle yapılmalarından dolayı ağır semaîler daima bestelerden sonra ikinci sırayı alırlar.
Fasıldaki sıraya göre (peşrev, beste) formlarından sonra sıralanan ağır semaîden sonra şarkı formu gelir. Fasıl icrasında şarkılardan sonra tekrar semaî formuna dönülür. Ancak bu sıradaki semaîler, ağır semaî adını taşımazlar. Bu tür semaîlere yürük semaî adı verilir.
Yürük semaîler, yürük semaî adı verilen usûlle ölçülmüşlerdir. Genellikle 6 / 4 lük, bazen de 6 / 8 lik ölçü ile belirtilir. Yürük semaîlerin yapıları, ağır semaîlere göre daha hareketli ve canlıdır. Hane ve terennümler ağır semaîlerde olduğu gibidir.
Yürük semaî icrasından sonra saz semaisi icra edilir. Bu şekilde fasıl tamamlanmış olur. Türk mûsıkisinde; peşrev, kâr, beste, ağır semaî, şarkı, yürük semaî ve saz semaîsi‘nden meydana gelen fasıllara takım adı verilir. Türk musıkisinde bir makamın kabul edilebilmesi için bu şekilde bir takım oluşması şarttır.
