Semâî formu, Türk mûsıkîsinde beste formundan sonra gelen değişik bir beste tarzıdır. İki tür semaî vardır.
1- Ağır semâî
2- Yürük semâî
Ağır semâîler, beste formundan hemen sonra fasıllardaki sıraya göre yer alırlar. Adından da anlaşıldığı gibi yapısı ağır, etkili bir formdur. Küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Ağır semâîlerde kullanılan usûller; 10 / 4 lük ağır aksak semâî, 10 / 8 lik aksak semâî ve 6 / 2 lik ağır sengin semâî‘dir.
Ağır semâîler, yapı itibariyle beste formunu andırırlar. Hane, terennüm gibi bölümler bestede olduğu gibi semâîlerde de bulunur. Ancak küçük usûllerle ölçülmüşlerdir. Küçük usûllerle yapılmalarından dolayı ağır semaîler daima bestelerden sonra ikinci sırayı alırlar.
Fasıldaki sıraya göre (peşrev, beste) formlarından sonra sıralanan ağır semâîden sonra şarkı formu gelir. Fasıl icrasında şarkılardan sonra tekrar semaî formuna dönülür. Ancak bu sıradaki semaîler, ağır semâî adını taşımazlar. Bu tür semâîlere yürük semâî adı verilir.
Yürük semâîler, yürük semâî adı verilen usûlle ölçülmüşlerdir. Genellikle 6 / 4 lük, bazen de 6 / 8 lik ölçü ile belirtilir. Yürük semâîlerin yapıları, ağır semâîlere göre daha hareketli ve canlıdır. Hane ve terennümler ağır semaîlerde olduğu gibidir.
Yürük semâî icrasından sonra saz semâîsi icra edilir. Bu şekilde fasıl tamamlanmış olur. Türk mûsıkisinde; peşrev, kâr, beste, ağır semâî, şarkı, yürük semâî ve saz semâîsi‘nden meydana gelen fasıllara takım adı verilir. Türk musıkisinde bir makamın kabul edilebilmesi için bu şekilde bir takım oluşması şarttır.
